कुमार पराजुली, महासचिव, SOTTO नेपाल
असोज, काठमाडौं । अन्तर्राष्ट्रिय वायु यातायात संघ (IATA) बाट प्रमाणित एजेन्सी बनेका नेपाली ट्राभल एजेन्सीहरू अहिले पनि एयरलाइन्सहरूको असमान व्यवहारका कारण मर्कामा परेका छन्। नेपालका अधिकांश एयरलाइन्सहरूले IATA मान्यता प्राप्त एजेन्सीहरूलाई अनिवार्य रूपमा खुल्नुपर्ने inventory र capping सुविधा नदिएको गुनासो तीव्र रूपमा उठेको छ।
SOTTO नेपालका महासचिव कुमार पराजुलीका अनुसार, “IATA एजेन्सी बन्नु भनेको अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्ड पूरा गरेर काम गर्ने क्षमता र विश्वसनीयता प्रमाणित गर्नु हो। यस्तो एजेन्सीलाई inventory र capping सुविधा नखोल्नु सीधै निष्पक्ष व्यापारिक सिद्धान्तको उल्लंघन हो। तर दुर्भाग्यवश, नेपालमा धेरै एयरलाइन्सहरूले आफ्ना ‘फेवर’ भएका केही एजेन्सीहरूलाई मात्र यी सुविधा उपलब्ध गराएका छन्।”
‘बैंक ग्यारेन्टी बुझाएर पनि सुविधा नपाउने अन्याय’
पराजुलीले बताए अनुसार, धेरै ट्राभल एजेन्सीहरूले आवश्यक बैंक ग्यारेन्टी बुझाएर पनि capping र inventory नखुल्दा उनीहरूको लगानी जोखिममा परेको छ।
“एयरलाइन्सहरूले नियम बमोजिम सबै IATA एजेन्सीहरूलाई समान सुविधा दिनुपर्ने हो। तर अहिलेको अभ्यासमा केही सीमित एजेन्सीहरूलाई मात्रै लाभ दिइँदैछ। यसले निष्पक्ष प्रतिस्पर्धाको वातावरण समाप्त पार्दैछ,” उनले भने।
गैर-IATA एजेन्सीहरूलाई पहुँच बन्द, बजारमा असन्तुलन
हाल केही एयरलाइन्सहरूले गैर-IATA एजेन्सीहरूलाई inventory access नै रोकिदिएका छन्। यसले साना र मध्यम आकारका ट्राभल कम्पनीहरूलाई बजारमा काम गर्न कठिन बनाएको छ। साना र मझौला एजेन्सीहरू बाँच्नकै लागि संघर्षरत छन्। ठूला एजेन्सीहरू मात्र फाइदा लिने स्थिति सिर्जना हुँदैछ,” पराजुलीले थपे।
उनका अनुसार, बजारमा ‘एकाधिकार’ प्रवृत्ति बढ्दै गएको छ र त्यसको सिधा असर रोजगारी, मूल्य प्रतिस्पर्धा र ग्राहक सेवामा पर्न थालेको छ। “ग्राहकले सस्तो र राम्रो सेवा पाउने वातावरण समाप्त हुँदैछ। एयरलाइन्स र ठूला एजेन्सीबीचको मिलेमतोले स्वतन्त्र बजार प्रणालीलाई कमजोर बनाएको छ,” उनले बताए।
Gen-Z आन्दोलनपछि थप दबाबमा ट्राभल व्यवसाय
महासचिव पराजुलीले भने, “Gen-Z आन्दोलनबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित क्षेत्रहरूमध्ये एउटा ट्राभल एजेन्सी व्यवसाय पनि हो। बजारमा गिरावट, टिकट बिक्रीमा कमी र एयरलाइन्सहरूको असमान व्यवहारले साना एजेन्सीहरू थप संकटमा परेका छन्।”
उनका अनुसार, धेरै एजेन्सीहरूले कार्यालय बन्द गर्नुपरेको छ, केहीले कर्मचारी घटाएका छन् र कतिपयले अन्तर्राष्ट्रिय बिक्री गतिविधि नै रोक्नुपरेको छ।
SOTTO नेपालको चेतावनी — ‘हकहितको संरक्षणका लागि आवश्यक परे आन्दोलन’
SOTTO नेपालले यस विषयमा सरोकारवाला निकायहरूको ध्यानाकर्षण गराइसकेको छ। महासचिव पराजुलीले भने, “हामी संवाद र समाधानमै विश्वास गर्छौं। तर एजेन्सीहरूको हकहितमा निरन्तर अन्याय भइरहे हामी सडक संघर्षमा उत्रिन बाध्य हुनेछौं।”
उनका अनुसार, SOTTO नेपालले निकट भविष्यमा एयरलाइन्स, नियामक निकाय र ट्राभल व्यवसायीबीच छलफलको श्रृंखला सुरु गर्न लागेको छ। “नेपालको पर्यटन र विमानन क्षेत्रलाई सन्तुलित र पारदर्शी बनाउन हामीले पहल सुरु गरेका छौं। एयरलाइन्सहरूले पनि यो विषयलाई गम्भीरताका साथ लिनुपर्छ,” उनले जोड दिए।
समान पहुँच र पारदर्शी नीतिको माग
SOTTO नेपालले सबै एयरलाइन्सहरूलाई आह्वान गर्दै भनेको छ — “IATA एजेन्सीहरूबीच विभेद नगरौं, सबैलाई समान अवसर र पहुँच दिऔं। बैंक ग्यारेन्टी बुझाएका एजेन्सीहरूलाई inventory र capping सुविधा तुरुन्त उपलब्ध गराइयोस्।”
पराजुलीले अन्त्यमा भने, “समान व्यवसायिक वातावरण बिना नेपालको ट्राभल उद्योगमा सन्तुलन रहँदैन। निष्पक्ष प्रतिस्पर्धा कायम रहनु नै दीगो पर्यटन र ट्राभल व्यवसायको आधार हो।”
